Muziek doet leven

18 July 2021, 10:00 uur
Columns
mainImage

Column Marianne de Jong |

Muziek doet leven

Iedereen weet het: muziek brengt mensen in beweging. Op Mallorca, het feesteiland bij uitstek heeft El Arenal de ‘eer’ om de duizenden feestende jongeren de vakantie van hun leven te bezorgen. Tot diep in de nacht swingen ze op de muziek van de discotheken, gedraaid door de beroemdste discjockeys ter wereld, waaronder een aantal Nederlandse.

Mijn vakantie op Mallorca zit erop en thuis tref ik, naast het onkruid dat mijn tuin heeft overwonnen, ook een paar interessante opgenomen tv-programma’s aan. Ook over muziek, want als enthousiaste amateurmuzikant blijf ik graag op de hoogte. Nadat ik de helft van de tuin weer heb heroverd op planten, waarvan ik de naam niet weet maar die daar niet mogen staan, ga ik er met een bakje thee eens lekker voor zitten.

Een vrij jonge man verschijnt in beeld. Hij doet onderzoek naar wat muziek teweeg kan brengen bij veel te vroeg geboren baby’s. Elke seconde leveren zij strijd om een dag verder te komen, begeleid door piepgeluiden van machines die hen helpen met ademhalen. En geluiden van andere ondersteunende machinerie. Kleurige grafieken geven aan hoe die kleintjes ‘het doen’.

De man is gespecialiseerd in hersenen, hij is neuroloog. Niet zo maar eentje, nee: hij is musico-neuroloog. Hij onderzoekt of muziek deze kindjes kan helpen. Hij probeert het met rustige muziek, want hardrock in een ziekenhuis zou de andere patiënten wellicht uit hun bed kieperen. Al na een paar tellen wordt het duidelijk: de grafieken van de minuscule mensjes veranderen zichtbaar. Hoewel er op de mini-hoofdjes geen uitdrukking te zien is, blijkt uit de machines dat ze rustiger worden. Hun ademhaling verbetert, hun hartslag ook.

De kerel is duidelijk een bevlogen mens want hij laat het niet bij deze afdeling; hij gaat zijn theorie ook op anderen testen. Mensen die, net als die kleintjes, weinig of geen uitdrukking vertonen. Die niet communiceren met de buitenwereld. Niet omdat ze dat niet zouden willen, maar omdat ze dat niet meer kunnen. Mensen met dementie.

Dementie, de aandoening die mensen kapot maakt, niet alleen de direct getroffenen; ook hun geliefden. De man, die zijn vrouw niet meer herkent, de moeder haar kinderen niet. Uiteindelijk je eigen naam niet meer weten, onbeweeglijk in een rolstoel je laatste dagen slijten, omringd door zorg en liefde die je niet meer voelt. Tot iemand jouw favoriete muziek laat horen.

In beeld verschijnt een kromme oude dame. Roerloos in haar op maat gemaakte rolstoel, haar mond open, haar ogen dicht. Ze reageert niet op aanraking, niet op woorden. Nergens op. Dan verschijnen er twee handen, haar rolstoel wordt voor een piano gezet. Iemand drukt op een toets. Een ‘c’ klinkt helder uit de klankkast. De camera zoemt in.

De dame recht haar rug, brengt haar handen boven de toetsen en begint een prachtig klassiek stuk te spelen. Zonder enige twijfel bewegen haar handen, die jaren stil in haar schoot lagen, over de toetsen. Zo zeker van haar zaak. Haar hoofd wiegt mee op het ritme, geconcentreerd. Als iemand begint te praten wuift ze geïrriteerd: ‘STIL! Ik ben aan het spelen!’ Op haar eigen muziek swingt ze in de nauwe ruimte die haar stoel haar biedt. Even later praat ze, voor het eerst in lange tijd.

De musico-neuroloog legt uit hoe dat mogelijk is, hij weet welk gedeelte van de hersenen dit mogelijk maken. Heel interessant, maar voor mij doet dat er niet toe. Ik heb haar ziel gezien, de vrouw die ze was en die zich lange tijd verstopt moest houden, gedwongen door een kwaal waar we steeds meer van weten, maar waar we nog geen genezing voor hebben.

Gisteren was ik bij de tandarts, een enthousiaste violist. Hij weet hoe belangrijk een goed gebit is voor een blaasmuzikant zoals ik. Hij doet daar al tientallen jaren zijn best voor. Als ik eindelijk mijn mond mag sluiten, praten we over muziek. Ik vertel hem over het onroerende beeld dat ik nog steeds voor me heb.

Hij herinnert mij aan een ander beeld: het beeld van een dame, die, net als ‘mijn’ kromme oude mevrouw, onbeweeglijk in een rolstoel zit. Tot ze haar het ‘Zwanenmeer’ laten horen. Gracieus verrijst ze en begint het ballet te dansen. Hoe ze na al die jaren roerloosheid de conditie heeft om het zelfs maar één akte vol te houden is iedereen een raadsel.

In gedachten vloeien de beelden van de swingende tieners, de pianiste en de ballerina in elkaar over: wat blijft is het ritme, de beweging. Muziek brengt mensen in beweging. Dat wist ik al, want ‘mijn’ muziek heeft mensen overal in Nederland en onze buurlanden in beweging gebracht. Op talloze feestjes en een enkel droevig evenement. Dan hoefden ze alleen maar op te staan.

Maar muziek doet meer dan mensen in beweging brengen. Die kleintjes gaan het beter doen. De pianiste kan weer haar naam zeggen. De gracieuze zwaan die haar pirouettes draait.

Muziek beroert de ziel. Muziek doet leven.

‘Muziek doet leven’ is verschenen in het Gouds Dagblad als column en op de site van de schrijver: Marianne de Jong.

Reageren kan via: [email protected]

Ga voor nog meer leuke, korte verhalen naar: www.coronkels.nl