Wat is er met het boerenverstand gebeurd? En met de boerenslimheid? Zijn die compleet aangetast door hun eigen CO2-uitstoot? Bezweken onder de amoniak-dampen die vrijkomen als koeienstront en koeienpis vermengd raken?

Boeren gaan over het algemeen niet door voor ’t meest verfijnde deel van de samenleving. Niet voor niets staat het woordenboek vol met aanduidingen als boerenkinkel, boerenhufter en boerenlul. En als je boeren überhaupt al kan verstaan, zul je ze ook niet snel uitnodigen om mee te doen aan De Slimste Mens. Vandaar dat Yvonne Jaspers er seizoen na seizoen aan te pas moet komen om ze aan de vrouw te helpen, want op eigen kracht wil dat vaak niet lukken.

Waar boeren meestal wel sterk in zijn, is rekenen. Tijdens de Hongerwinter van 1944/45 wisten ze precies hoeveel aardappels ze moesten ruilen tegen een trouwring, een luxe bontjas of een zilveren bestekset. Misschien een onsmakelijke opmerking (er waren immers ook boeren die onderduik boden aan joden), maar ik ga hier even mee in de historische vergelijkingen die Mark van den Oever - de voorman van Farmers Defense Force - graag maakt.

Goed, terug naar deze tijd. Als ’t op rekenen aankomt, weten boeren verdomd goed uit te tellen hoeveel subsidies ze kunnen vangen en hoeveel biggen er op een vierkante meter passen. En let maar op, als ze straks kunnen worden uitgekocht - dankzij de transitiepot van 24 miljard die de overheid heeft gereserveerd - dan zijn er heel wat die nu reeds hebben becijferd hoe ze het boerenbestaan met een beetje handjeklap kunnen verruilen voor dat van multimiljonair. 

Sympathie-peilingen

Dus als ze dan zo handig zijn met het telraam, waarom dringen de rap dalende cijfers van de sympathiepeilingen dan niet tot hun boerenhersens door? In oktober 2019 had 89% van de Nederlanders nog begrip voor de frustraties van de boeren. Acht maanden later, na de golf van harde acties, was dat cijfer gedaald tot 51%. Gaandeweg kroop dat cijfer weer een beetje omhoog tot 63%, want veel mensen wantrouwen inmiddels - met name dankzij Groningen en de Toeslagenaffaire - de politiek.

Lang voelde de doorsnee burger mee met de landbouw en veeteelt, die al decennia wordt vermorzeld door telkens wisselende regelgeving vanuit Brussel en Den Haag. We snapten de onzekerheid, het gebrek aan toekomstperspectief, het gevecht tegen de starre bureaucratie. Vol begrip keken we naar televisiereportages over agrariërs die uit wanhoop emigreerden. Ik heb in mijn eigen familie een melkveehouder die vijftien jaar geleden de wijk heeft genomen van Gelderland naar Canada en daar nu heel gelukkig is.

Een boer die niet klaagt, waarachtig die bestaat!

Maar het is natuurlijk al heel lang mis is in de agrarische wereld, met name bij de intensieve veeteelt. En daar hebben die boeren enthousiast aan meegedaan. Zelf wijzen ze alle kritiek af op dezelfde onnavolgbare wijze waarop Donald Trump volhoudt dat hij de verkiezingen heeft gewonnen. Maar politieke steun voor die bekrompen blik komt alleen van rechts, extreem rechts en Tripple B-politica Caroline van der Plas. En uiteraard van degenen die daar financieel belang bij hebben (banken, veevoederbedrijven, toeleveranciers etc.). Want zeg nou eerlijk, is het normaal dat ons kleine kikkerlandje vlees produceert voor half Europa? Dat elk plakje Italiaanse Parma-ham afkomstig is van geëxporteerde Nederlandse varkens?

Is het normaal dat het idyllische boerenbedrijf dat we nog kennen van de oude schoolplaten gaandeweg is uitgegroeid tot een miljardenindustrie, waarin dierenleed, dodelijke virusziekten, massale ruimingen en grootscheepse milieuvervuiling als bijkomende schade worden weggewuifd? Hoeders van de natuur en producenten van gezond voedsel noemen de boze boeren zichzelf, terwijl de leveranciers van kunstmest, antibiotica en pesticiden er af en aan rijden. Eén zo’n idioot die zich als natuurhoeder beschouwt en elke dag trouw tot God bidt, zaagde uit protest honderd oude knotwilgen op zijn erf om.  

Tata Steel

Terecht wijst de agrarische sector naar Tata Steel en bedrijven die hun gif op rivieren lozen. Terecht wijzen ze op Schiphol en het wegtransport. Boeren zijn niet de enige boosdoeners en er zijn ook agrariërs die weer echt boer willen zijn en bewust de stap naar een duurzaam bedrijf hebben gezet. Er zijn er ook veehouders die naarstig proberen met moderne technieken de poep van de pis te scheiden. Maar het blijkt allemaal niet genoeg. We zien het klimaat veranderen, we zien de ijslagen smelten en de zeespiegel stijgen. De veeteelt blijft volgens de wetenschap de grootste uitstoter van stikstof in Nederland. En het gaat niet aan om dan vervolgens - alweer die bizarre Trump-tactiek - de wetenschap in diskrediet te brengen.

Ik ben benieuwd waar de komende sympathie-peiling op uitkomt. Ik denk dik onder de helft. Want om me heen hoor ik weinig anders dan dat iedereen wel klaar is met die kutboeren. Alle begrip en sympathie is in korte tijd verspeeld dankzij het terroristengedrag van Farmers Defense Force. Wegen blokkeren, met geweld toegang verschaffen, bewindslieden bij hun huis intimideren, hooibalen in de brand steken, mest uitrijden op de snelweg, hulpverleners met vuurwerk belagen en politiebusjes vernielen. Een bergingsbedrijf dat in opdracht van de politie een trekker van de weg verwijderde, heeft een stortvloed aan telefonische bedreigingen ontvangen. Inmiddels hebben we bijna te maken met een Boerenoorlog.

Het etentje met een oude vriend waarop ik mij had verheugd, ging onlangs niet door omdat hij met zijn auto op de Veluwe ingesloten zat tussen protesterende boeren. Dat was jammer voor ons, maar heel wat minder erg dan de vrouw die niet op tijd het ziekenhuis kon bereiken om afscheid te nemen van haar stervende vader. De radicale boeren hebben daar allemaal geen boodschap aan. Er bestaat geen groter leed dan hun eigen leed. 

Het is de redenering van alle terroristen. De wereld moet maar ervaren hoe onrecht voelt. Met dat motief kaapten Palestijnen vliegtuigen, werden wereldwijd bomaanslagen gepleegd en onschuldige burgers doodgeschoten of de nek afgesneden. Het gaat maar om een klein groepje, niet eens allemaal boeren, relativeren goedpraters als Caroline van der Plas het huftergedrag. Historicus en columnist Hubert Smeets noemt haar een pyromaan die ’t vuur aansteekt en zich daarna aanmeldt als brandblusser. En misschien is dat nog wel gevaarlijker dan die piepende opruier van Forum voor Democratie.

Bloedhond

Het gaat niet eens meer alleen om veiligheid. De rechtstaat, de democratie en vrijheid van meningsuiting komen in het geding. Smeets pleit voor een minister die, gelijk Gustav Noske in 1919 ten tijde van de Weimarrepubliek, het lef heeft om een bloedhond te willen zijn. Niet die slappe praat van Rutte, maar iemand die verantwoordelijkheid neemt om de opstand desnoods met inzet van het leger te smoren. Want de hoeders van de natuur en producenten van gezond voedsel willen overtuigd van hun gelijk heel Nederland plat leggen. 

Dat is angstaanjagend. De alles behalve linkse Amerika-deskundige Raymond Mens trekt vergelijkingen met de op hol geslagen Trump-aanhang, die gewapend het Capitool bestormde en vice-president Mike Pence wilde lynchen. Eerdere kritiek op de omvang van de Nederlandse veestapel kwam Mens al op een stortvloed aan bedreigingen te staan. Dus ik vrees dat binnenkort bij zowel hem als bij Hubert Smeets ook trekkers en tractoren voor de deur opduiken. 

Volkskrant-columniste Sheila Sitalsing zal er ook aan moeten geloven, want die vindt elke vergelijking met gedupeerde Groningers en slachtoffers van de Toeslagen-affaire mank gaan, omdat de boeren immers zelf hun stikstofprobleem hebben gecreëerd. En ik weet niet of Youp van ’t Hek nog veilig 't podium op kan, nadat hij in een column schetste hoe we met de houding van de boeren allemaal naar de verdommenis gaan. 

Iedereen die anders denkt, zal het weten. Als ik Caroline van der Plas mag geloven, schat ik dat de boerenterreur wel aan mijn deur voorbij gaat. Het betreft volgens haar tenslotte maar een klein groepje raddraaiers. Nou, als die de komende dagen toch al niet achter tralies belanden, dan hebben ze hun handen wel vol aan nieuwe wegblokkades, brandstichtingen en volksvertegenwoordigers intimideren.