Opgroeien in de criminaliteit, maar er zelf uit blijven

10 June 2018, 08:37 uur
112
mainImage
Digitaal Dagblad
Afbeelding is niet meer beschikbaar

Wat helpt om uit de criminaliteit te blijven ondanks je opvoeding in een criminogene omgeving?

Sheila Adjiembaks, promovenda aan de Open Universiteit, onderzocht dit aan de hand van twintig levensverhalen van zogeheten resisters: personen die geen criminele carrière hebben, maar wel in een crimineel milieu zijn opgegroeid. Zij concludeert dat het uitblijven van delictgedrag zowel verlies (van bijvoorbeeld sociale relaties en kind zijn) als winst (weerbaarder dan anderen zijn) oplevert. Onlangs promoveerde zij op ‘(On)gemerkt bijzonder. Levensverhalen van resisters en de betekenis van uitblijven van een criminele carrière’.

Het uitblijven van crimineel gedrag hangt samen met vier opgaven gedurende het leven en zes bronnen van veerkracht. Zo benadrukken de betrokken resisters dat zij (te) vroeg volwassen en anders dan andere leeftijdsgenoten zijn, mede omdat zij ‘in twee werelden leven’. Ook helpen bijvoorbeeld gevoelens van schaamte naar de eigen sociale groep, erkenning en waardering krijgen van anderen en het najagen van aspiraties bij het uitblijven van delictgedrag. Bovendien bleek uit het merendeel van de levensverhalen dat de verschillende bronnen zich reeds in de kindertijd betekenisvol manifesteren.

,,Mijn bevindingen geven onder meer aanleiding om meer aandacht te schenken aan het vinden en vergroten van bijvoorbeeld deze geïdentificeerde betekenisvolle bronnen van veerkracht vanaf de kindertijd vanuit het eigen, individuele verhaal. Wat betekent bijvoorbeeld die criminele broer of vader nu eigenlijk voor dat jongere broertje in relatie tot de eigen rol en het eigen (toekomstig) levensverhaal? Criminele factoren in iemands omgeving hoeven nu eenmaal niet per se een risicofactor te zijn, maar kunnen evengoed motiveren niet de criminaliteit in te stappen. Denk bijvoorbeeld aan een criminele vader die negatieve druk uitoefent op het gezinsleven, maar als een stimulerende derde fungeert voor zijn kinderen: je wilt niet dezelfde fout maken", aldus Sheila Adjiembaks.

Hoe kunnen professionals de bevindingen van dit onderzoek nu toepassen in hun eigen werkveld? Adjiembaks: ,,Laat resisters niet links liggen maar luister naar hun verhalen. Benader hen niet zozeer vanuit de veronderstelde risico’s, maar vanuit een positieve invalshoek, wat toestaat samen op zoek te gaan naar wat betekenisvol is. Een verhalende methode kan daarbij als podium fungeren voor het (doorgaans geheime) verhaal van resisters. Het kan lang zwijgen doorbreken, erkenning geven, en ruimte verschaffen om veerkracht en doorzettingsvermogen in positieve zin in een criminele context te voeden", aldus Sheila Adjiembaks is criminoloog en docent-onderzoeker bij de Juridische Hogeschool Avans & Fontys.