Horecagelegenheden zijn al drie weken dicht en dat raakt niet alleen bars en restaurants. De gedwongen sluiting stuurt een schokgolf door ondernemend Nederland. Een koffiebrander, een koekjesbakker en een foliemaker vertellen hun verhaal.

Gerrit Hesselink is een van de ondernemers voor wie de sluiting van de horeca grote gevolgen heeft. De helft van zijn omzet komt uit de verkoop van koffie aan horecagelegenheden. Die is in één klap weggevallen. De andere helft komt uit de verkoop aan bedrijven, voornamelijk van kantoren. Ook daar ligt de verkoop grotendeels stil. “Kantoren met drie automaten gebruiken er nu misschien nog één.”

In totaal is drie kwart van de omzet van Hesselink weggevallen. De ondernemer houdt de moed er vooralsnog in. “We bestaan al 135 jaar en hebben wel wat vet op de botten”, zegt hij.

Hesselink maakt gebruik van de regelingen voor werktijdverkorting. Bij die regeling neemt de overheid een deel van de loonkosten voor haar rekening van bedrijven die grotendeels zonder werk zitten door de coronacrisis. “Loon is onze grootste kostenpost. Als we dat op deze manier kunnen opvangen, kunnen we het wel een paar maanden volhouden”, zegt Hesselink. “Maar het houdt wel een keer op.”

Tijdens de vorige crisis haalde de koffiebrander nog 90 procent van de omzet uit de horeca. “De les die we toen hebben geleerd is dat we een diverser klantenbestand nodig hebben. Maar in deze crisis ligt bijna alles stil.”

Koekje voor bij de koffie
Hesselink levert niet alleen koffie, maar ook de bijbehorende koffiekopjes, suiker en melk. En, ‘volgens oer-Hollandse traditie’, een koekje voor bij de koffie. Die worden gemaakt door bakkerij Punselie uit Gouda.

Voor de bakker zijn horeca-bedrijven een belangrijke klant, net als vliegmaatschappij KLM. “Normaal gesproken verkopen we daar extra veel aan nu het zomerseizoen weer op gang komt. Maar nu valt dat bijna helemaal weg”, zegt eigenaar Ronald Punselie.

De omzetdaling bij het koekjesbedrijf wordt deels gecompenseerd door stijgende verkopen in de supermarkten, waar de stroopkoeken van Punselie ook te koop zijn. “Thuiswerkende mensen eten vaker een koekje bij de koffie.”

Toch heeft ook dat nadelen. “Om in aanmerking te komen voor werktijdverkorting, moet je minimaal 20 procent omzetverlies hebben. Daar zitten wij net boven”, zegt Punselie. “We raken tussen wal en schip. Juist het deel van de omzet dat is weggevallen levert normaal gesproken het meeste werk op. Want de koekjes in de horeca verpakken we per stuk.”

Vraag is totaal onvoorspelbaar
Dat merkt ook de leverancier van die wikkeltjes, verpakkingsbedrijf Altacel uit Weesp. “Voor vaste klanten zoals Punselie hebben we ineens veel minder werk”, zegt eigenaar Alec Frijlink. “We zien een gigantische verschuiving van de vraag.”

Het grootste probleem voor Frijlink is niet het wegvallen van de bestellingen die via de horeca binnenkomen. Het bedrijf heeft veel verschillende afnemers, en in andere sectoren verkoopt het bedrijf juist meer dan voorheen. De vraag is alleen totaal onvoorspelbaar is geworden. “Vroeger konden we een paar weken vooruit plannen wat we moesten produceren. Nu durven sommige bedrijven nauwelijks bestellingen te doen, terwijl anderen op korte termijn extra nodig hebben.”

Onderling wantrouwen groeit
Hij legt uit dat je bijvoorbeeld voor koekjeswikkels andere grondstoffen nodig hebt dan voor andere verpakkingen. “We hebben hier veel materiaal liggen voor spullen die niet worden afgenomen.”

Zomaar even grondstoffen bijbestellen is veel lastiger geworden sinds de uitbraak van het coronavirus. Dat komt onder mee doordat het wantrouwen onder leveranciers is gegroeid, zegt Frijlink. Leveranciers vragen ineens om een grotere aanbetaling voor ze spullen leveren, uit angst dat de afnemer failliet gaat. “Ik krijg de hele dag telefoontjes. De ene keer kan iemand niet bestellen omdat de verkoop is stilgevallen. De andere keer wil iemand binnen twee weken geleverd krijgen. Dan moet ik zeggen: ‘tel daar maar tien weken bij op.’ Er is gewoon niet tegen te plannen zo.”

Hoeveel afnemers overleven de crisis?
Datzelfde probleem hebben ook de andere ondernemers. “De onvoorspelbaarheid is killing”, zegt koffiebrander Hesselink. “Ik kom elke dag om half acht op kantoor, maar mijn agenda is leeg. Ik kom de dag wel door, maar ik denk de hele tijd: wanneer kunnen we weer gas geven?”

Een ander probleem is dat nog moet blijken hoe veel horecazaken deze periode overleven, zegt hij. “Hoe langer het duurt, hoe meer er zullen omvallen. Het is heel lastig in te schatten hoe onze afzetmarkt er straks uit zal zien.”

Ook koekjesbakker Punselie weet niet waar hij aan toe is. “KLM bestelt normaal gesproken ruim van tevoren. Nu moeten ze soms in twee dagen koekjes hebben, als er ineens weer een aantal vluchten doorgaan”, zegt hij. “De verkoop in de supermarkten is door al het gehamster ook onvoorspelbaar geworden. Op deze manier kun je gewoon geen planning maken.”

Ook Punselie verwacht het wel ‘een paar maanden’ uit te houden. “Maar we zullen moeten interen op het banksaldo. Hoe langer het duurt, hoe moeilijker het wordt.”