Op buslijn 497 van Gouda naar Schoonhoven betalen reizigers voor het eerst met de technologie achter de virtuele munt bitcoin. Softwareontwikkelaar VMC.ai en vervoersbedrijf Arriva gaat het om een wereldprimeur. 

Softwareontwikkelaar VMC.ai en vervoersbedrijf Arriva zijn begonnen met een proef voor een nieuwe manier van betalen met de smartphone in het openbaar vervoer. Het betaalsysteem maakt gebruik van blockchain, de technologie achter de virtuele munt bitcoin. Volgens VMC.ai heeft buslijn 497 tussen Gouda en Schoonhoven een wereldprimeur: voor het eerst wordt blockchain toegepast in het openbaar vervoer.

Mobility as a Service (MaaS)
Het betaalsysteem kan ook ingevoerd worden bij andere aanbieders van (deel)vervoer. Volgens een woordvoerder van Arriva gaat het de vervoerder niet om een nieuw betaalsysteem, maar wil het met de proef vooral informatie verzamelen over gebruik van blockchain voor het fenomeen Mobility as a Service (MaaS), dat naar verwachting belangrijk wordt in het vervoer. Reizigers maken daarbij gebruik van verschillende partijen die maatwerk bieden, met name voor het eerste en laatste stukje van hun reis. Dan gaat het bijvoorbeeld om een deelfiets of een taxi van Uber om van het station naar huis te komen. Met een uniform betaalsysteem worden deze opties veel aantrekkelijker.

Al jaren wordt geëxperimenteerd met opvolgers van de ov-chipkaart, de huidige betaalvorm in het openbaar vervoer. Het ligt voor de hand om te gaan betalen met een smartphone, bankpas of QR- of barcode. Tot nu toe lukte het echter niet om een goed alternatief van de grond te krijgen. In juni stopte TransLink Systems, het bedrijf achter de ov-chipkaart, na een jaar looptijd een proef met OV-Chip Mobiel. De techniek schoot te kort voor landelijke invoering, aldus TransLink. Gebruikers moesten drie verschillende apps downloaden op hun telefoon.

Token
Volgens Jochem Verheul, oprichter van de Amsterdamse startup VMC.ai, gaat de door zijn bedrijf ontwikkelde software wel werken. „Bij OV-Chip Mobiel moesten ze bouwen op oude systemen, wij zijn vanaf nul begonnen en konden het precies zo inrichten als we wilden. Dat is makkelijker.” Reizigers betalen bij de proef in Gouda met een virtuele munt, een VAI-token, die ze kopen via hun mobiele telefoon. De tokens, die voor de eerste reizigers gratis worden verstrekt, zijn makkelijk over te maken naar anderen.

De reiziger scant bij het betreden en verlaten van de bus een QR-code op de telefoon bij een terminal. Bij een demonstratie op het kantoor van VMC.ai blijkt dit een kwetsbaar punt van het betaalsysteem: scannen van een QR-code duurt langer dan scannen met een de ov-chipkaart. Toch is de QR-code voorlopig kansrijker, volgens Verheul, zeker met het oog op gebruik in armere landen. Daar beschikt de bevolking vaak over smartphones, terwijl het invoeren van een uitgebreide chipkaarttechnologie niet altijd mogelijk is. „In Indonesië bijvoorbeeld gaat alles met een QR-code.”

Privacy
Een groot voordeel van blockchain is volgens de initiatiefnemers dat de privacy van reizigers beter wordt gewaarborgd. De schakel tussen gebruiker en aanbieder, vaak de partij die data opslaat, verdwijnt. Nu worden reisgegevens centraal geregistreerd door TransLink, met blockchain gebeurt dat decentraal. Sjoemelen met data is onmogelijk omdat iedereen hetzelfde ziet. Bovendien zijn er veel minder data nodig: adres- of bankgegevens heeft het systeem niet nodig, alleen ‘kale’ reisgegevens.