De werkwijze van het tellen van briefstemmen wordt aangepast nadat veel stemmen ongeldig bleken te zijn. Dit speelde ook in Gouda.

De nieuwe procedure houdt in dat een envelop mag worden geopend om te zien of daar een stempas in zit. Daarna wordt gekeken of de stempas geldig is. Als dat zo is mag de geopende envelop met stembiljet zonder controle in de stembus worden gedaan. Dat heeft minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) aan de Tweede Kamer laten weten. "Op die wijze blijft het stemgeheim gewaarborgd", aldus de bewindsvrouw. Deze procedure was eerder niet mogelijk. Veel briefstemmen zijn daardoor opzij gelegd als ongeldig.

Ook in Gouda ging het maandag mis. Een deel van de Goudse per post uitgebrachte stemmen werd vooralsnog ongeldig verklaard. Het ging om 6 procent van de tot nu toe 3385 poststemmen die zijn gecontroleerd. De stemmen die zijn afgekeurd, werden opzij gelegd en telden even niet mee.

Dat kwam omdat de kiezer iets fout heeft gedaan, zoals het ingevulde stembiljet niet in de stemenvelop stoppen, maar direct in de retourenvelop, samen met de stemkaart. In dat geval kan de teller zien op welke partij er is gestemd. Daarmee is het stemgeheim geschonden en is de stem ongeldig.

"Velen stemden vandaag in alle rust op talloze stembureaus in Nederland. Morgen weer. Prachtig! Een deel van de ingeleverde poststemmen moet nu terzijde worden geschoven. Hopelijk kunnen deze vormfouten worden hersteld. Dinsdag namens VNG Gemeenten overleg met Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties", zo reageerde burgemeester Pieter Verhoeve.

Zorgen bij ANBO
Ouderenbond ANBO maakte zich grote zorgen over het mogelijk verloren gaan van de stem van veel 70-plussers, die hun voorkeur voor de Tweede Kamerverkiezingen per brief hebben uitgebracht. Veel briefstemmen bleken niet op de juiste manier te zijn aangeleverd, zo kwam maandag naar voren uit een rondgang langs diverse gemeenten door het ANP. Veel gemeenten waren maandag begonnen met het controleren van de briefstemmen. Ook lijkt er onduidelijkheid bij gemeenten over welke brieven wel of niet meegeteld mogen worden.

In Bernheze werd maandag 8,5 procent van het aantal ingediende poststemmen terzijde geschoven omdat die niet op de juiste manier is aangeleverd. Mensen hebben vaak de stempas en het stembiljet in dezelfde envelop gestoken. Die enveloppen mogen volgens een woordvoerster niet worden opengemaakt omdat een stem geheim moet blijven. "Daarmee zijn ze volgens de instructies die we hebben gekregen ook ongeldig", zegt een gemeentewoordvoerster.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft gemeenten zondag een zogeheten instructie gestuurd over hoe om te gaan met briefstemmen. Daarin staat dat briefstemmen wel geldig zijn als het stembiljet en de stempas per ongeluk bij elkaar zitten. Dat wordt in het stemlokaal direct van elkaar gescheiden zodat het stemgeheim niet wordt geschonden. Ook is het toch een geldige stem als een stempas per ongeluk niet is ondertekend, zo staat in die instructie.

In verband met corona mochten dit jaar 70-plussers stemmen per post. Ouderenbond ANBO vreesde dat er veel stemmen van hun achterban verloren zouden gaan, terwijl de bond al weken zegt te waarschuwen voor de omslachtige procedure. "Dit is een ongeluk dat je van verre zag aankomen, aldus een woordvoerder. "Ouderen voelen zich, vaak meer dan jongeren, sociaal verplicht om te stemmen. Als dan blijkt dat die stemmen mogelijk niet worden meegeteld, telt dat heel zwaar voor deze mensen. We maken ons hier grote zorgen over", aldus de reactie van ANBO maandag.

ANBO tevreden met aanpassing
De ANBO is tevreden met de aangepaste procedure: "Dit is goed nieuws. Mensen dachten dat ze alles goed deden. Dan krijgen ze later in de media te horen dat het fout gaat, en dan gaan ze zich zorgen maken. Mensen die er te laat achter kwamen dat het mis ging, konden geen nieuw stembiljet meer aanvragen."

Volgens de woordvoerder is het nieuwe systeem een stuk beter. "Ik ben ervan overtuigd dat twintigers of dertigers hier dezelfde fouten hadden gemaakt", vertelt hij. Ondanks de nieuwe procedure is de zegsman skeptisch over de instructies voor het tellen van de briefstemmen. "Ik maak me zorgen om de stemlokalen. De vrijwilligers lijken ook niet precies te weten hoe het allemaal zit."