Bedrijven die innovatief zijn, bijvoorbeeld op het gebied van de circulaire economie, lopen nu vaak tegen de grenzen van regels aan. Verduurzaming wordt zo geremd. Yolanda Ledoux, programmamanager Groene Hart Werkt!, en Miriam Godrie, lid van de programmagroep Omgevingswet, gemeente Alphen aan den Rijn, vertellen hoe de Omgevingswet die in 2022 ingaat dit kan verbeteren.

Hoe gaat het nu als er een initiatief wordt ingediend?
Yolanda: "Het is heel lastig om innovatief te zijn als de regelgeving zo strikt is. Een voorbeeld is een pilotproject in Alphen aan den Rijn om van groene reststromen, zoals gras, waterstof en andere producten te maken. Maar waterstof wordt in de zogenaamde 'Ladder van Lansink' gezien als een minder milieuvriendelijke verwerkingswijze van groene reststromen dan bijvoorbeeld compost. Daarom is het in dit geval moeilijker om een vergunning te krijgen. Dit terwijl waterstof geen schadelijke uitstoot geeft én het kabinet het gebruik van waterstof wil stimuleren. Bedrijven lopen nu dus vaak tegen de wetgeving aan. Doordat de besluitvorming lang duurt en er soms aanvullende onderzoeken moeten worden uitgevoerd, lopen de kosten voor de initiatiefnemer ook op. Daarom moet er, vooral bij duurzame innovatieve pilots met een maatschappelijke impact, meer rekening gehouden worden met het belang van de initiatiefnemer.

Een ander voorbeeld zijn twee bedrijven uit Gouda en Waddinxveen die een plan hadden bedacht om regenwater lokaal op te vangen en ondergronds op te slaan voor droge periodes. Maar je mag dit water niet zomaar in de bodem opslaan omdat er nog resten van bestrijdingsmiddelen in kunnen zitten. Het bedrijf wilde via een pilot aantonen dat hun methode geen problemen oplevert, omdat deze het water voorzuivert waarna de bodembacteriën de rest doen. Dit initiatief zou een mooi duurzaam alternatief zijn voor de huidige schadelijke 'brijnlozingen' in de tuinbouwsector. Maar ze krijgen dus vooralsnog geen toestemming voor een proef met deze techniek."

Gaat de Omgevingswet bij dit soort initiatieven helpen?
Miriam: "In de nieuwe situatie worden de regels meer op hoofdlijnen beschreven en gaan we meer in overleg om de regels in de concrete situatie toe te passen. In plaats van een individuele beoordeling, die vaak aan de voorzichtige kant is, gaan we met de initiatiefnemer en de regelgevende partijen aan een zogenaamde Omgevingstafel zitten om het initiatief integraal te beoordelen en te kijken wat er wél mogelijk is. Je bent dan samen verantwoordelijk om te kijken hoe je het plan mogelijk kunt maken. Dat is echt een andere manier van werken. Niet individueel maar samen. Niet nee tenzij, maar ja mits. En de initiatiefnemer weet ook sneller waar hij aan toe is."

Yolanda: "Ik denk dat deze verbeterde samenwerking tussen regelgevende instanties duurzame initiatieven kan versnellen. En daarnaast geeft het vergunningverleners mogelijk ook meer 'comfort' omdat je gezamenlijk kijkt naar eventuele risico's bij innovatieve projecten en die dan gezamenlijk kunt monitoren. Om deze reden werk ik samen met het Versnellingshuis Circulaire Economie aan een pilot die tot doel heeft de regelgevende instanties, zoals gemeenten, omgevingsdiensten, provincies en ministeries, beter met elkaar te laten samenwerken en zo circulaire en duurzame initiateven te versnellen."

In aanloop naar de Omgevingstafel werken jullie al met het initiatiefberaad toch?
Miriam: "Dat klopt. Dat is een vooroverleg dat zich afspeelt vóórdat de vergunningsaanvraag of (bestemmings)planwijziging wordt ingediend. Op het moment dat een initiatief binnenkomt, bekijkt het initiatiefberaad vanuit een eerste paar invalshoeken hoe kansrijk het initiatief in eerste instantie is en helpt de initiatiefnemer verder op weg. Later dit jaar gaan we starten met de volgende stap, de inhoudelijke eerder genoemde Omgevingstafel."