Stille getuige van beloftes. En: gouden draad van trouw. Het koninklijke wandtapijt in de trouwzaal van het stadhuis op de Markt van Gouda kent vele beschrijvingen. Het is dan ook niet zomaar een ‘decoratief behangetje’, maar een symbool van ambachtelijke verfijning, economische voorspoed en diplomatieke allure uit de 17e eeuw. Vanaf vandaag (maandag 14 juli) moet Gouda dit meesterwerk tijdelijk missen.
Het wandtapijt – geweven in 1642 door de Goudse meesterwever David Ruffelaer – is een zeldzaam voorbeeld van de verdures die Gouda in de 17e eeuw tot internationaal centrum van tapijtweverij maakten (verdures zijn wandtapijten met onder meer bos- en plantenmotieven). Het Goudse kunstwerk maakte veranderingen in de maatschappij mee, overleefde oorlogen, maar na eeuwen trouwe dienst vertrekt het nu naar een gespecialiseerde restaurator voor een grondige opknapbeurt.
In aanloop naar de grote verbouwing van het stadhuis (vanaf eind augustus 2025 tot en met eind juli 2027) wordt het wandtapijt met grote zorg gedemonteerd, vervoerd en onder handen genomen door specialisten op het gebied van antiek textiel. Doel: het conserveren van kleur, structuur en fijn detailwerk voor de komende generaties. Dit iconische kunstwerk, dat weleens de ziel van het stadhuis wordt genoemd, begint daarna aan een nieuwe levensfase; en Gouda kan gerust zijn: het keert terug in de trouwzaal.
Extra rijke dimensie
“Los van de mooie herinneringen die veel bruidsparen zullen hebben, is het verhaal achter dit wandtapijt natuurlijk heel bijzonder en uniek”, zegt wethouder Thierry van Vugt van onder meer Vastgoed, Cultuur en Erfgoed. “Het wandtapijt is namelijk niet alleen kunsthistorisch van belang, het symboliseert ook de rol van Gouda als centrum van tapijtweverij in de 17e eeuw, mede dankzij Vlaamse immigranten. Gouda bood hen niet alleen werkruimte, vaak gratis of gesubsidieerd, maar creëerde ook een samenwerkingsmodel waarin risico’s en middelen werden gedeeld. Dat versterkte de tapijtgemeenschap en ondersteunde de lokale economie. Sinds Erasmus en Coornhert is Gouda de stad van tolerantie en verdraagzaamheid; stad waar de wereld thuis is. Het is die historische context van migratie en culturele uitwisseling die een extra rijke dimensie aan dit wandkleed, en daarmee aan onze diverse stad, toevoegt. Ik ken geen veelzeggender decor voor het ja-woord dan dit”.
De Goudse tapijtwever David Ruffelaer was een zoon van Jan Ruffelaer, die rond 1585 als Vlaamse vluchteling uit Oudenaarde in Gouda neerstreek. In die tijd verwelkomde Gouda honderden protestantse vluchtelingen die het katholieke zuiden waren ontvlucht, onder wie tal van tapijtwevers. Rond 1630 telde Gouda zo’n 40 tapijtmeesters, waaronder familiebedrijven zoals Ruffelaer.
Gouda kocht het door David Ruffelaer gemaakte wandtapijt ter ere van het bezoek op 1 juni 1642 van koningin Henriëtte Maria van Frankrijk. Zij was de vrouw van Karel I van Engeland en bezocht onze stad toen met haar dochter Maria Stuart en schoonzoon Willem II, die een jaar eerder op respectievelijk 9- en 15-jarige leeftijd met elkaar waren getrouwd. In dit koninklijke gezelschap fungeerde het wandtapijt als prestigeobject en propaganda: Gouda kon op deze manier haar rijkdom, ambachten en stedenbetrekkingen tonen, zowel nationaal als internationaal.
Tentoonstelling in Museum Gouda
Vanaf september 2026 krijgt het publiek een unieke kans om het wandtapijt van Ruffelaer te bewonderen. Museum Gouda wijdt dan een uitgebreide tentoonstelling aan wandtapijten, met het gerestaureerde tapijt uit het stadhuis als stralend middelpunt. Het is een zeldzame gelegenheid om het ambachtelijke genie en de technische verfijning van 17e-eeuwse tapijtwevers van dichtbij te ervaren. Daarmee krijgt het wandtapijt in Museum Gouda een tijdelijk podium, voordat het in vernieuwde staat terugkeert naar zijn historische plek in het stadhuis op de Markt. Meer informatie op deze website.