Ronddraaien en tegen elkaar botsen door vorst. Meestal gaat het dan over auto's op spekgladde wegen, maar deze week gaat het over een bijzonder natuurfenomeen: ijspannenkoeken. Een uniek natuurverschijnsel.
IJspannenkoeken kennen we allemaal. Vanille-ijs stevig in een versgebakken pannenkoek rollen, vershoudfolie eromheen en dit pakketje even in de diepvries leggen. Intussen chocola smelten in een pannetje met een beetje melk en dan de chocoladesaus over de ijspannenkoek gieten. Smullen maar. Maar er zijn ook ijspannenkoeken in de natuur. Bij vriezend en dooiend weer, kunnen soms mooie fenomenen te bewonderen zijn.
Bijzonder lekker zien ze er niet uit, maar wel bijzonder. Dat vinden Trees van der Gun en Raymond Aarsman, die er foto's van maakten en deze op Twitter en Facebook zetten. De ijspannenkoeken dreven onder meer op de Reeuwijkse Plassen en in de wateren van het Goudse Hout. Volgens Wouter van Bernebeek van Weerplaza moeten de omstandigheden perfect zijn voordat dit fenomeen kan verschijnen.
Vandaag een rondje onderzoek naar ijs groei en wat kwam ik tegen pannenkoeken ijs zo bijzonder pic.twitter.com/uMOrzLWUIB
— Trees van der Gun (@TreesvdGun) February 8, 2021
Winterweer langs de Elfhoevenplas Reeuwijkse Plassen in #Reeuwijk. #winter #sneeuw #natuurijs #codeoranje pic.twitter.com/A4L5Oh6JB2
— RaymondAarsman1 🏳️🌈 (@RaymondAarsman1) February 8, 2021
"Dat is wel vrij bijzonder, dat zie je niet zo vaak", aldus de weerman. Ze ontstaan bovenop stromend water en draaien rond. "Om te kunnen blijven draaien, moet het water niet totaal bevriezen", legt Van Bernebeek uit. Het mag dus ook niet té koud worden. "Ze botsen tegen de stroom in, steeds tegen elkaar aan."
Zo ontstaan de ronde vormen, die normaliter uit elkaar liggen. "Deze zijn aan elkaar geklit", duidt de weerman. "Ze zijn op een plek terecht gekomen buiten de stroming." Zodoende zijn ze aan elkaar gevroren, maar de pannenkoekvorm is nog goed zichtbaar. Een bijzonder toetje van een weekend vol vorst.
IJsstalagmieten
Het was niet het enige natuurijsverschijnsel dat dit weekend te zien was. Zo ontstonden er in tuinen ook hier en daar ijsstalagmieten. Dat komt vaker voor als kleine bakjes water van bovenaf bevriezen, waardoor het water onderop onder druk komt. "Doordat de druk van het bevroren water nergens anders naartoe kan dan omhoog, sijpelt het overgebleven water door het zwakste punt van het ijslaagje in de hoogte", legt Van Bernebeek uit. "Als dit langere tijd aanhoudt dan kun je zomaar een ijspegel van 10 of 20 centimeter hoogte krijgen, die "rechtop" in het ijs lijkt te staan."