Het Tolhuis, rijksmonumentaal kantoorpand, staat te koop voor € 1.3 miljoen aan de Westhaven in Gouda. Het is een voormalige sluiswachterswoning uit 1623. Op deze unieke plek stond al in 1389 het oorspronkelijke “Tollenhuusse”. Het Tolhuis is één van Gouda’s meest markante monumenten, gelegen op een strategische plek waar de Hollandse IJssel en de Gouwe samenvloeien.

De scheepvaartverbinding tussen de zuidelijke en noordelijke steden in Holland verliep in die tijd uitsluitend via Gouda en tolheffing was een lucratieve aangelegenheid. In 1550 werd het Tolhuis aanzienlijk uitgebreid. Op aandringen van Willem van Oranje werd in 1577 de Mallegatsluis gebouwd, waardoor de oorlogsschepen sneller in staat waren Gouda te passeren.

In 1615 werden ter hoogte van het Tolhuis sluisdeuren aangebracht om het dichtslibben van de Haven tegen te gaan. Uit die tijd stamt ook de sluiswachterswoning die tegen de zuidkant van het Tolhuis is aangebouwd. Het Tolhuis is in die tijd aanzienlijk gemoderniseerd en werd steeds meer voor representatieve doeleinden gebruikt. Ook werden delen ervan bewoond door leden van bekende regentenfamilies. De bekende rechtsgeleerde Hugo de Groot heeft er in die tijd meerdere malen de maaltijd gebruikt.

Na de komst van de Fransen in 1795 werden de tollen afgeschaft. Het Tolhuis werd eigendom van het Rijk en verhuurd aan particulieren. Het Tolhuis is na die tijd door tal van bekende en minder bekende Gouwenaren bewoond geweest.

In 1989 en 1990 is het gehele complex (Tolhuis en sluiswachterswoning) ingrijpend gerestaureerd. Het pand heeft hierbij zijn monumentale karakter weten te behouden.