We krijgen als Gouda Vitaal veel vragen over het AZC. Begrijpelijk. Net als veel andere politieke partijen (inmiddels de meeste) maken ook wij ons grote zorgen over de hoge instroom. Onze samenleving kan dit tempo simpelweg niet aan: er is een wooncrisis, tekorten in zorg en onderwijs, zorgen over veiligheid en serieuze financiële effecten— gevolgen zijn vaak het scherpst voelbaar in kwetsbare wijken. Al jaren lukt het de landelijke politiek niet om deze samenhangende problemen goed op te lossen.

Tegelijk heeft de rijksoverheid middels de Spreidingswet gemeenten een taakstelling opgelegd voor opvang. Daar zijn we het niet mee eens, maar taken kun je niet selectief uitvoeren. Een gemeente kan ook niet besluiten de bijstand of sociale woningbouw stil te zetten “omdat men het er niet mee eens is”. Bovendien kan het ministerie ons op grond van de spreidingswet alsnog dwingen middels een aanwijzingsbesluit mee te werken en desnoods de opvang in onze gemeente zelf regelen, maar wel op onze kosten. Het COA heeft al meerdere keren statushouders geplaatst in hotels in gemeenten, maar de spreidingswet geeft het ministerie wel veel meer en hardere bevoegdheden. Je verliest als gemeente dan regie over locatie, randvoorwaarden, kosten en tempo. Dat pakt dan meestal slechter en duurder uit.

Dus: we doen wat moet—maar niet méér.

We zijn wel kritisch en waakzaam en hebben het college daarom veel schriftelijke vragen gesteld. Over veiligheid (24/7-beveiliging, duidelijke meldroutes, handhaving), meetbare afspraken (incidentnormen met KPI’s en halfjaarlijkse openbare rapportages), druk op voorzieningen (scholen, huisarts/ggz, taalonderwijs, sport) én over geld: de volledige kosten horen bij Rijk/COA, niet bij de Goudse inwoner.

Maar ook over het proces; daar hebben wij onze bedenkingen bij.

Geen 25-jarige blanco cheque

Het college wil 25 jaar afspreken met het COA. Dat vinden wij onverstandig. Niemand kan de toekomst voorspellen. De Spreidingswet kan veranderen of verdwijnt misschien zelfs helemaal. Als de landelijke instroom daalt, komt wellicht ook de landelijke financiering onder druk. Situaties waarbij ons inziens opnieuw moet kunnen worden besloten over opvang. Dan moet je niet voor een kwart eeuw vastzitten aan verplichtingen.

Wat wél verstandig is? Kortere termijnen (bijv. 5 + 5 jaar), met harde evaluatiemomenten, een helder plafond (maximaal 407 plaatsen, waarvan 35 AMV—niet méér dan wettelijk verplicht), ijzeren financiële afspraken (alle directe én gevolgkosten vergoed, ook bij onderbezetting) en serieuze participatie die verder gaat dan een magere enquête. Draagvlak ontstaat niet door vinklijstjes, maar doordat inwoners zien dat zorgen worden vertaald in zichtbare maatregelen.

Hoe zit het met de vergunning?

Het AZC is een paar jaar geleden tijdelijk gestart. Dat mag: de wet staat toe dat je tijdelijk (denk aan een horizon van enkele jaren) afwijkt van de normale bestemmingsregels. In Gouda gold dat vooral voor het buitenterrein; het gebouw had al de bestemming “maatschappelijk”.

Nu wil het college van tijdelijk naar definitief (25 jaar). Dan moet je de formele procedure opnieuw doorlopen: een deugdelijke ruimtelijke onderbouwing, inbreng van omwonenden en—als er planologisch wordt afgeweken—een vergunning op het moment dat het volledige dossier klaar is. Pas dan kan de raad, waar nodig, een gemotiveerd advies geven. We zien echter dat het college nu al een soort blanco “positief” advies wil, op basis van de tijdelijke situatie en een zeer matig verlopen participatietraject. Dat is niet de juiste volgorde. Sla je stappen over of verloopt het proces onzorgvuldig, dan dreigt onrechtmatig handelen en loop je kans op schorsing of zelfs vernietiging van de vergunning door de rechter. Tempo is goed; regels overslaan of onzorgvuldige uitvoering is dom en duur. Het college kan de regels niet zomaar naast zich neerleggen—en wij zullen erop toezien dat dat ook niet gebeurt.

Samengevat:

We voeren uit wat moet, maar niet méér dan de wettelijke taak.
Lokaal de regie pakken: liever zelf sturen met voorwaarden dan een aanwijzing van bovenaf.
Zorgvuldige besluitvorming: éérst het volledige plan, met adequate participatie en goede ruimtelijke onderbouwing, dán pas besluiten—niet andersom.
Veiligheid eerst: 24/7-beveiliging, duidelijke normen, openbare rapportage en een escalatieladder.
Geen rekening voor Gouwenaars: alle kosten horen bij Rijk/COA, ook als omstandigheden veranderen.
Zo gaan we om met de belangen van onze gemeente en haar inwoners, maar blijven we ook geloofwaardig. Dat is precies wat van ons mag worden verwacht.