Het land gaat voor "minstens vier weken" in een gedeeltelijke lockdown. Premier Mark Rutte kondigde dinsdagavond "heftige" maatregelen aan. "We gaan pas stoppen als het echt kan." Over twee weken wordt wel een balans opgemaakt.

De stappen zijn nodig omdat het aantal besmettingen van het coronavirus maar blijft oplopen. Twee weken geleden werden de maatregelen al aangescherpt, maar dat heeft weinig uitgemaakt. "We zien niks", zei coronaminister Hugo de Jonge.

Het sociale leven komt vanaf woensdagavond weer grotendeels stil te liggen. De verwachting is dat door het aantal contactmomenten te verminderen het aantal besmettingen omlaag gaat. Dat is nodig omdat de ziekenhuizen dreigen vol te lopen.

Veel maatregelen waren al uitgelekt. Meest opvallende nieuwe stap is de verplichting van het mondkapje in de openbare binnenruimten. Dat gaat ook gelden op scholen en universiteiten, de basisschool is uitgezonderd.

Het kabinet wil zo een einde maken aan de "slepende discussie" over het mondkapje. Het moet zo snel mogelijk geregeld worden hoewel het "juridisch lastig" is, zei Rutte.

De horeca gaat voorlopig weer dicht. Afhalen blijft wel mogelijk. "Het is een harde klap voor de horeca", erkende de premier. Hij zei dat er weer strenger gehandhaafd zal worden op het naleven van de maatregelen.

Het kabinet wil voorkomen dat in winkels 's avonds alcohol wordt gekocht. Tussen 20.00 uur en 07.00 uur mogen geen alcohol en softdrugs meer worden verkocht of bezorgd. In die tijdspanne mogen mensen ook niet met die zaken op straat lopen of ze in het openbaar nuttigen.

Winkels gaan al om 20.00 uur dicht. Voor supermarkten geldt de maatregel echter niet. De koopavonden worden voorlopig verboden. Als een winkel het niet naleeft kan een zaak gesloten worden.

Thuis mogen nog maar drie gasten per dag worden ontvangen. In openbare binnenruimtes mogen maar maximaal dertig mensen bijeen zijn.

Bijna alle evenementen worden verboden. Uitzonderingen zijn er onder meer voor bioscopen, theaters, wedstrijden in het betaalde voetbal, markten in de stad en demonstraties.

Ook sporten wordt opnieuw beperkt. Alle amateur-teamsporten voor volwassenen, waarbij het onmogelijk is 1,5 meter afstand te houden, mogen niet meer. Individuele sporten met maximaal vier mensen mogen nog wel. Kinderen tot 18 jaar mogen nog wel trainen.

Het kabinet roept mensen op zo min mogelijk te reizen. Mensen mogen nog wel op vakantie, maar het advies is zoveel mogelijk op je vakantieadres blijven. "Beperk het aantal uitstapjes."

Rutte riep mensen op verantwoording te nemen en zich aan de regels te houden. "Wees niet die eigenwijze persoon die de randjes van de regels opzoekt. Wees verantwoordelijk als het erop aankomt. Dat is nu."