Waarheid als asymptoot

20 November 2019, 20:30 uur
Columns
mainImage

Column Anika Smits |

Waarheid als asymptoot

Jarenlang heb ik alles aangenomen wat mij werd verteld. Nu is dat anders, maar dat betekent niet dat het fout is geweest, integendeel. Dat is het mooie aan kind zijn, je luistert naar wat je wordt verteld en vertrouwt op diegene die voor jou zorgen. Je denkt ook niet na over complexe dingen als zingevingsvragen en ethische kwesties.

Geloven als een kind. Mooi. Maar aan al het mooie komt een eind, je groeit op, je wereld wordt steeds groter. Ineens ligt er overal kwaad op de loer en lijkt het alsof overal waar je kijkt vraagtekens liggen te verpieteren.

Wat wel weer grappig is, is dat kwaad en vraagtekens er altijd wel geweest zijn, je zag ze eerst alleen niet. Het zou zonde zijn om nu te streven naar het geloven als een kind, dat dat beter zou zijn als de volwassen jij. Er is geen sprake van beter of slechter, er is sprake van noodzakelijkheid. We hebben het nodig dat er voor ons gezorgd wordt. We hebben het nodig om kind te zijn. Misschien hebben we het nog wel het meest nodig dat er een basis is waaruit we kunnen bouwen. In de zin van een waarheid, een groepje normen en waarden, een vader en een moeder die ons vertellen wat we moeten doen. Misschien, misschien, misschien. Ik weet het ook niet, oordeel zelf.

In ieder geval kan het heel verwarrend zijn om zonder waarheid te leven. Het valt me op dat er vaak om me heen wordt gezegd dat iedereen zijn eigen waarheid heeft. Ik weet niet wat jij daarvan vindt maar, ik vind het een zeer treurige gedachte. Het maakt me somber om te beseffen dat de waarheid helemaal niet kenbaar is, dat niemand het weet en we allemaal maar wat doen. Dat jouw ideeën niet meer of minder onwaar zijn dan de mijne. Als dat zou zijn, wat heeft het dan voor zin? Als alles altijd maar relatief blijft, dan kom je helemaal nergens. Bovendien zouden jouw gedachten, ideeën en bevindingen geen klap uitmaken. Je zou er net zo goed niet kunnen zijn. Tja, meer kan ik er ook niet van maken.

Wat ik wel kan vertellen is dit. Afgelopen week zei iemand het volgende tegen mij: “Ik denk dat er een punt is waarop wij als mensen niet meer verder durven na te denken. We durven dat niet omdat we bang zijn. Bang voor wat we tegenkomen. Bang dat dat wat we zien zullen helemaal niet prettig is. Dat na dieper en dieper na te denken over al die zingevingsvragen we er achter komen dat er misschien wel helemaal niets is. Dat het leven daadwerkelijk geen zin heeft.”

Ik was blij dat deze persoon dit tegen me zei en hoewel het natuurlijk niet persé erg hoopvol is, is het wel realistisch. Echt. Het is echt zo dat die hele carrière waar je zo hard voor heb gewerkt uiteindelijk niet zo veel waard is. Het is echt zo dat je jezelf zo mooi kan maken als je wilt, maar het zal je geen voordeel bieden als je daar dood in een kist ligt. Naakt zijn we de wereld opgekomen, naakt zullen we haar verlaten. Zo is het.

Ho, nee, stop. Mocht je denken dat dit het einde is van dit verhaal, dan heb je het mis. We moeten het hebben over levels. Levels waarin zaken in het ene level wel waar zijn, maar in het andere niet.

Laten we een proefje doen. Je zit in een boot, niet alleen, maar samen met vier anderen. Deze anderen zijn niet zomaar mensen die we passeren in het leven, nee, deze mensen zijn jouw zeer dierbaar. Het is een mooie reis die jullie maken en het is gezellig. Dan steekt er een storm op. Paniek breekt uit, de boot neigt te zinken. Ineens denk je terug aan het moment waarop je de boot kocht. Het was een vierpersoonsboot en nu zitten jullie hier, met zijn vijfen. Na voor je gevoel eeuwig gepiekerd te hebben, kom je tot de conclusie dat er twee opties zijn. Of jullie verdrinken allemaal, of één iemand offert zich op, om de rest te redden. Wat doe je? Wat is juist?

Ik geloof werkelijk dat een ieder van ons diep van binnen een paniek voelt als een situatie neerkomt op leven en dood. De reden dat we ons zo verscheurd voelen tussen twee kwaden, laat zien dat er een kwaad is. Maar ook een waarheid. Het is waar dat we diep van binnen allemaal voelen dat doden niet goed is. In deze puurste vorm van twee keuzes, is het duidelijk wat we voelen.

Goed, wat probeer ik over te brengen? Ik probeer te vertellen dat de waarheid wel degelijk bestaat. We kunnen er alleen niet bij. Ons mens zijn zit ons in de weg. (Dit zou weer impliceren dat het een slecht iets zou zijn dat we niet alwetend zijn. Dat is natuurlijk zeker niet het geval.)

De waarheid is als een asymptoot: je kan oneindig dichtbij komen, maar nooit zal je erin slagen om de lijn te raken. Voor mij verklaart dit waarom we allemaal zo een andere visie hebben op dingen. Of ik moet het zo zeggen, het verklaart waarom er zoveel verschillende visies zijn.

Het is niet mogelijk om de waarheid te weten, we kunnen er alleen maar streven om zo dicht bij te komen. Wat me ook rust geeft, is de gedachte dat het dan ook wel degelijk zo is dat de ene theorie meer waar is dan de ander.

Sommige bevindingen zitten erg dicht bij, sommigen zitten er erg ver van af. De waarheid bestaat dus wel, en het is verre van zinloos om daarnaar op zoek te gaan. Je moet alleen accepteren dat je begrensd bent in je denken en je daarom het nooit helemaal uit zal kunnen pluizen.

Over Anika Smits
Anika Smits, Goudse, 17 jaar, is student aan Mandeville Academy in Gouda, speelt viool in de PGM en is beoefenaar in de vechtkunst Kuk Sool Won.