Auteur Arnon Grunberg houdt op 4 mei, tijdens de Nationale Dodenherdenking, een voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Normaal is het gebouw tijdens deze jaarlijkse plechtigheid, voorafgaand aan de traditionele kranslegging op de Dam, tot op de laatste plaats bezet. Nu is het leeg, als gevolg van het coronavirus.

"Ik heb er in februari, toen nog voor een volle kerk, gesproken naar aanleiding van de tweehonderdste geboortedag van Multatuli, ook toen in aanwezigheid van de koning. Merkwaardig genoeg denk ik dat een vrijwel lege kerk indrukwekkender zal zijn", verwacht Grunberg.

De coronacrisis zal verder geen rol spelen bij de voordracht, meldt hij. De tekst was voor het ingaan van de maatregelen tegen de verspreiding van het virus al klaar. "En ik vind ook dat de coronacrisis vrijwel niets met de oorlog te maken heeft. Zeker, de crisis die niet in de laatste plaats ook een economische crisis is, is ernstig, maar is geen oorlogssituatie. En moet daarmee ook niet vergeleken worden."

Grunbergs tekst heeft als titel ‘Nee’ en ligt al een paar weken in de boekhandel. Verleden, heden en toekomst spelen een rol. "Een rede op 4 mei, waar met name de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog worden herdacht, dient vooral terug te kijken, maar moet uiteraard ook een brug slaan naar het heden en daarmee naar de toekomst. Het is geen belangeloos terugkijken. En het verleden is nooit echt voorbij. Het gaat altijd verder en door", aldus de schrijver.

Dat hij op deze wijze kan bijdragen aan de Nationale Dodenherdenking, juist aan de vooravond van 75 jaar bevrijding, beschouwt Grunberg als een eer. "Deze dag betekende begrijpelijkerwijs veel voor mijn ouders, allebei slachtoffers van de nazi’s, en ik denk dat het voor hen heel veel had betekend - en dat ze geëmotioneerd waren geweest - dat ik ben uitgenodigd daar te spreken."

"Die wetenschap -voor zover je iets zeker kunt weten over wat de doden gedacht zouden hebben als ze nog hadden geleefd- zorgt ervoor dat dit ook een moment van grote betekenis voor mij is, maar ook van verantwoordelijkheid. Wie op zo’n moment spreekt, spreekt ook namens de doden, namens de slachtoffers, en dat is een precaire aangelegenheid, waar zeker de spreker zelf niet licht over moet denken."